Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 21 (327) z dnia 1.11.2012

Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe

1. Ustalenie limitu podstawy wymiaru składek

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób ubezpieczonych w 2012 r. nie może być wyższa od kwoty 105.780 zł, dalej zwana limitem. Do osiągnięcia limitu płatnik składek rozlicza składki na przedmiotowe ubezpieczenia na zasadach ogólnych, natomiast zaprzestaje ich pobierania od nadwyżki ponad ww. kwotę (art. 19 ust. 1 i 3 ustawy o sus). Limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dotyczy wszystkich tytułów do ubezpieczeń w danym roku kalendarzowym, z których od podstawy wymiaru obliczane były składki na wymienione ubezpieczenia.

Pracodawca od 1 marca 2012 r. zatrudnia pracownicę, która przed podjęciem tego zatrudnienia wykonywała kontrakt menedżerski. Od 1 września br. przebywa na urlopie macierzyńskim.

Przy ustalaniu limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe w 2012 r. uwzględnieniu podlegają oskładkowane przychody ze wszystkich trzech tytułów.

Ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek, o którym mowa wyżej, stosuje się też przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na Fundusz Emerytur Pomostowych - art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. nr 237, poz. 1656 z późn. zm.).

Zwracamy uwagę! Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (druk 675) przewiduje - od 1 stycznia 2013 r. - uchylenie art. 19 ustawy o sus. Jeśli więc taka zmiana zostanie wprowadzona do ustawy o sus, to od przyszłego roku nie będzie limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (także składek na FEP).

Płatnik składek zaprzestaje opłacania składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z powodu osiągnięcia przez ubezpieczonego w danym roku kalendarzowym limitu na podstawie:

• własnej dokumentacji płacowej,
   
• informacji uzyskanej z ZUS, jeżeli ZUS w wyniku sprawdzenia wysokości rocznej podstawy wymiaru składek stwierdzi opłacenie składek od nadwyżki,
   
• oświadczenia ubezpieczonego, jeżeli do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek.

Roczny limit podstawy wymiaru składek nie dotyczy podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe, ubezpieczenie zdrowotne, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP).

W przypadku gdy z dokumentacji płacowej płatnika wynika, że w danym miesiącu następuje przekroczenie limitu podstawy wymiaru składek, płatnik oblicza i przekazuje składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tylko od tej części, która nie spowoduje jego przekroczenia.

Pracownik jest wynagradzany w stałej miesięcznej wysokości 11.000 zł. Wynagrodzenie za dany miesiąc jest wypłacane w ostatnim dniu roboczym tego miesiąca.

W październiku 2012 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika przekroczyła limit o 4.220 zł (11.000 zł x 10 m-cy = 110.000 zł; 110.000 zł - 105.780 zł = 4.220 zł). Pracodawca obowiązany jest więc opłacić za ten miesiąc składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty 6.780 zł, zgodnie z wyliczeniem: 11.000 zł - 4.220 zł = 6.780 zł.

Pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów i złożył pracodawcy PIT-2.

Pracodawca od uzyskanego przez pracownika w październiku br. wynagrodzenia dokonał następujących rozliczeń:

Pracodawca z własnych środków opłaci część składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (od podstawy 6.780 zł), składkę na ubezpieczenie wypadkowe (od podstawy 11.000 zł) oraz składki na Fundusz Pracy i FGŚP, zakładając że pracownik nie osiągnął wieku wynoszącego odpowiednio co najmniej 55 lat - kobieta i co najmniej 60 lat - mężczyzna (od podstawy 11.000 zł).

Zwracamy uwagę! Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o pdof, zaliczki na podatek dochodowy za miesiące od stycznia do grudnia wynoszą:

• za miesiące od początku roku do miesiąca włącznie, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali (w 2012 r. - 85.528 zł) - 18% dochodu uzyskanego w danym miesiącu,
   
• za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód uzyskany od początku roku przekroczył kwotę, o której mowa wyżej - 32% dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

Za dochód uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez pracodawcę, po odliczeniu miesięcznych zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów oraz potrąconych przez pracodawcę w danym miesiącu składek na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z powyższym ustalając zaliczkę na podatek dochodowy, w przypadku gdy dochód pracownika w danym miesiącu przekroczy granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, pracodawca powinien zastosować stawkę podatku w wysokości 18% uzyskanego dochodu, a od miesiąca następnego 32% stawkę podatku. Dlatego też w sytuacji przedstawionej w przykładzie 2, pracodawca ustalając zaliczkę na podatek dochodowy od uzyskanego przez pracownika w październiku br. przychodu zastosował jeszcze stawkę w wysokości 18%, ponieważ w październiku, licząc narastająco od stycznia br., dochód pracownika przekroczył 85.528 zł.

W myśl art. 19 ust. 6 ustawy o sus, jeżeli do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek, ubezpieczony jest zobowiązany zawiadomić wszystkich płatników składek o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. Za skutki błędnego zawiadomienia powodującego nieopłacenie należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe odpowiada ubezpieczony. Przepis § 10 rozporządzenia składkowego stanowi, że jeżeli ubezpieczony składając oświadczenie poda informacje niezgodne ze stanem faktycznym, tak że powstanie zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jest zobowiązany do spłacenia całości tego zadłużenia. W takiej sytuacji każdy z płatników odprowadza składki na te ubezpieczenia, wyliczone zgodnie z proporcją:

a : b = x : c; x = (a x c) : b

gdzie poszczególne litery oznaczają:

x - kwota przekroczenia limitu przez ubezpieczonego za dany miesiąc u danego płatnika,

a - kwota przekroczenia limitu ogółem (licząc narastająco od początku roku) za dany miesiąc u obydwu płatników,

b - łączna kwota przychodu osiągnięta u płatników przez ubezpieczonego za miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie limitu,

c - przychód osiągnięty u danego płatnika za miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie limitu.

Pracownik jest wynagradzany w stałej miesięcznej wysokości 7.500 zł. Jest on również pracownikiem innego podmiotu. W październiku 2012 r. złożył pracodawcy oświadczenie, zgodnie z którym w tym miesiącu jego przychód podlegający oskładkowaniu przekroczy roczny limit. W oświadczeniu tym wskazał, iż:

• suma oskładkowanych przychodów ogółem od stycznia do września br. (z wyłączeniem miesiąca, w którym nastąpi przekroczenie) wyniosła 95.400 zł,
   
• kwota oskładkowanego przychodu u drugiego pracodawcy uzyskanego w październiku br. wynosi 4.100 zł (w miesiącu, w którym nastąpi przekroczenie).

Pracodawca ustalił, że:

• kwota przekroczenia limitu ogółem wynosiła: 1.220 zł, tj. 95.400 zł + 7.500 zł + 4.100 zł - 105.780 zł (jest to litera a we wzorze),
   
• łączna kwota przychodu osiągnięta u obydwu pracodawców wynosiła: 11.600 zł, tj. 7.500 zł + 4.100 zł (jest to litera b we wzorze),
   
• przychód uzyskany u tego pracodawcy wynosił 7.500 zł (jest to litera c we wzorze).

Na podstawie tych danych pracodawca obliczył, że za październik br. powinien rozliczyć składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy wymiaru w kwocie 6.711,21 zł, zgodnie z wyliczeniem: (1.220 zł x 7.500 zł) : 11.600 zł = 788,79 zł; 7.500 zł - 788,79 zł = 6.711,21 zł.

Na takich samych zasadach drugi pracodawca ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za październik 2012 r.

Informację o przekroczeniu przez ubezpieczonego rocznej kwoty limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracodawca przekazuje w raporcie ZUS RCA wpisując w bloku III.B. (odpowiednio IV.B., V.B., VI.B.), w polu 02 cyfrę: 1 - jeżeli informację tę przekazał ubezpieczony, 2 - jeżeli płatnik składek, 3 - jeżeli ZUS.

Okres nieopłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w związku z przekroczeniem limitu w trakcie roku kalendarzowego traktuje się jak okres ubezpieczenia w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej. Powyższe stosuje się odpowiednio do osób, których podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w danym roku kalendarzowym ustało po opłaceniu składek od limitu podstawy wymiaru (art. 19 ust. 7 i 8 ustawy o sus).

2. Świadczenia chorobowe w razie osiągnięcia limitu

2.1. Obliczanie podstawy wymiaru zasiłków

Do obliczenia podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego i zasiłków przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych (odpowiednio za pełne kalendarzowe miesiące zatrudnienia) poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy - art. 36 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej. Za wynagrodzenie uważa się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe (art. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej). Zatem w razie przekroczenia przez ubezpieczonego rocznej podstawy wymiaru składek, do podstawy wymiaru zasiłku zostaje wliczona wyższa kwota wynagrodzenia.

Przyjmujemy założenia z przykładu 2 oraz, że pracownik przedłożył zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA na okres od 2 do 15 listopada 2012 r. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od listopada 2011 r. do października 2012 r. Jako wynagrodzenie za październik 2012 r. pracodawca przyjmie kwotę 9.967,07 zł (11.000 zł - 763,43 zł - 269,50 zł).

Nieco inaczej ustala się kwotę wynagrodzenia, jaką należy uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku, gdy pracownik obok wynagrodzenia zasadniczego otrzymuje premie, nagrody lub inne składniki wynagrodzenia, które mimo że podlegają oskładkowaniu, nie są wliczane do podstawy wymiaru zasiłku. W celu obliczenia kwoty wynagrodzenia za dany miesiąc, jaką należy wliczyć do podstawy wymiaru zasiłku, najpierw ustala się średni wskaźnik składek na ubezpieczenia społeczne potrąconych w miesiącu przekroczenia limitu. Średni wskaźnik składek oblicza się poprzez podzielenie kwoty potrąconych składek (pomnożonej przez 100) przez przychód stanowiący podstawę wymiaru składek.

Przyjmujemy dane z przykładu 2, z tym że zakładamy, iż na kwotę wynagrodzenia w wysokości 11.000 zł składało się wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 9.000 zł oraz premia miesięczna w kwocie 2.000 zł. Pracownik w myśl regulaminu premiowania zachowuje prawo do premii w okresach choroby. Tym samym premia nie może zostać uwzględniona w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego.

Kwota składek na ubezpieczenia społeczne sfinansowanych przez pracownika od ww. wypłat wyniosła 1.032,93 zł i stanowiła 9,39% podstawy ich wymiaru, według wyliczenia:

Wynagrodzenie za październik 2012 r. zostanie uwzględnione w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego w wysokości 8.154,90 zł, tj. 9.000 zł - (9.000 zł x 9,39%).

Średni wskaźnik składek należy obliczać:

• gdy nie wszystkie składniki wynagrodzenia są wliczane do podstawy wymiaru zasiłku (przykład 5),
   
• gdy w miesiącu przekroczenia występują składniki wypłacone za inny okres (przykład 6),
   
• w celu uzupełnienia wynagrodzenia za miesiąc, w którym wystąpiło przekroczenie limitu podstawy wymiaru składek (przykład 7).

Do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego przysługującego pracownikowi za 10 dni listopada 2012 r. należy przyjąć m.in. wynagrodzenie za sierpień 2012 r. W miesiącu tym, obok wynagrodzenia w wysokości 10.000 zł pracownik uzyskał premie za kwiecień i maj 2012 r. w łącznej wysokości 4.000 zł (po 2.000 zł za każdy miesiąc) oraz nagrodę za 2011 r. w kwocie 30.000 zł. Przychód pracownika wyniósł 44.000 zł i przekroczył limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, w związku z czym pracodawca od tego przychodu potrącił ze środków pracownika składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalone od kwoty 1.780 zł, a na ubezpieczenie chorobowe od kwoty 44.000 zł. Łącznie kwota składek sfinansowanych przez pracownika w sierpniu 2012 r. wyniosła 1.278,43 zł i stanowiła 2,91% podstawy ich wymiaru, według wyliczenia:

W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego uwzględniono:

• wynagrodzenie za sierpień 2012 r. w wysokości 9.709 zł, tj. 10.000 zł - (10.000 zł x 2,91%),
   
• premie za maj i kwiecień 2012 r. w wysokości po 1.941,80 zł za każdy z miesięcy, tj. 2.000 zł - (2.000 zł x 2,91%),
   
• nagrodę roczną w wysokości 2.427,25 zł, tj. 30.000 zł - (30.000 zł x 2,91%) = 29.127 zł; 29.127 zł : 12.

2.2. Uzupełnianie wynagrodzenia za miesiąc, w którym wystąpiło przekroczenie limitu

Jeżeli w miesiącu, w którym nastąpiło przekroczenie limitu podstawy wymiaru składek, pracownik był nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, ale przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy, to wynagrodzenie za ten miesiąc podlega uzupełnieniu (art. 38 ust. 2 pkt 2 ustawy zasiłkowej). Sposób tego uzupełnienia zależy od rodzaju wynagrodzenia określonego w umowie o pracę.

Wynagrodzenie określone w umowie o pracę w stałej miesięcznej wysokości przyjmuje się do podstawy wymiaru zasiłku w wysokości określonej w umowie (obowiązującej w uzupełnianym miesiącu) pomniejszonej o kwotę składek, jakie pracodawca potrąciłby od tego wynagrodzenia.

Pracownik otrzymuje wynagrodzenie stałe w wysokości 16.000 zł. W listopadzie 2012 r. jest niezdolny do pracy z powodu choroby, za którą nabył prawo do wynagrodzenia chorobowego. Podstawę jego wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od listopada 2011 r. do października 2012 r.

W lipcu 2012 r. pracownik był przez 9 dni nieobecny w pracy z powodu choroby (z obowiązujących 22 dni przepracował 15 dni). Wynagrodzenie za przepracowane dni lipca 2012 r. wyniosło 11.200,03 zł. W tym też miesiącu nastąpiło przekroczenie limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a tym samym składki na przedmiotowe ubezpieczenia ustalono od kwoty 9.780 zł. Łączna kwota składek sfinansowanych przez pracownika wyniosła 1.375,63 zł [(9.780 zł x 9,76%) + (9.780 zł x 1,5%) + (11.200,03 zł x 2,45%)] i stanowiła 12,28% podstawy ich wymiaru, według wyliczenia:

Uzupełnione wynagrodzenie za lipiec 2012 r., które należy uwzględnić w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego wynosi 14.035,20 zł, tj. 16.000 zł - (16.000 zł x 12,28%).

Wynagrodzenie określone w umowie o pracę w stawce zmiennej (akordowej, prowizyjnej) uzupełnia się poprzez podzielenie kwoty uzyskanego wynagrodzenia za dni przepracowane (pomniejszonego o faktycznie potrącone składki na ubezpieczenia społeczne) przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni obowiązujących do przepracowania w uzupełnianym miesiącu. W celu uzupełnienia tego wynagrodzenia nie ma potrzeby obliczania średniego wskaźnika składek.

Pracownik wynagradzany w systemie prowizyjnym choruje przez 12 dni listopada 2012 r. W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy uwzględnić m.in. wynagrodzenie za lipiec 2012 r., w którym pracownik przez 7 dni chorował (w tym przez 5 dni roboczych), na skutek czego z obowiązujących 22 dni przepracował 17 dni. Prowizja za dni przepracowane w lipcu 2012 r. wyniosła 12.980 zł. W miesiącu tym nastąpiło również przekroczenie limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w związku z czym pracownik sfinansował składki w łącznej wysokości 878,76 zł, tj. (4.980 zł x 9,76%) + (4.980 zł x 1,5%) + (12.980 zł x 2,45%).

Uzupełnione wynagrodzenie za lipiec 2012 r. wynosi 15.660,43 zł, tj. 12.980 zł - 878,76 zł = 12.101,24 zł; 12.101,24 zł : 17 dni x 22 dni = 15.660,43 zł.

Przy uzupełnianiu wynagrodzenia "mieszanego" stosuje się obydwie z wyżej przedstawionych metod. Jak już wspomnieliśmy nie uzupełnia się składników wynagrodzenia zmniejszanych nieproporcjonalnie za okresy absencji chorobowej. Składniki te są uwzględniane w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych w wysokości faktycznie uzyskanej, pomniejszonej o średni wskaźnik składek.

3. Opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe ponad limit

3.1. Korekta dokumentów rozliczeniowych

Pracodawca, który w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za dany miesiąc wykazał składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalone od podstawy przekraczającej roczny limit, obowiązany jest dokonać ich korekty. Komplet dokumentów rozliczeniowych korygujących składa się z:

• raportu ZUS RCA, w którym pracodawca rozlicza składki od prawidłowych podstaw (z uwzględnieniem kwoty ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe; skorygowana zostanie też podstawa wymiaru składki zdrowotnej),
   
• deklaracji rozliczeniowej, w której pracodawca wykazuje dane dotyczące wszystkich ubezpieczonych, tj. tych, za których zostały prawidłowo rozliczone składki i świadczenia w poprzednim komplecie dokumentów, jak i ubezpieczonego, za którego został sporządzony imienny raport miesięczny korygujący.

3.2. Zwrot pracownikowi nienależnie pobranych składek

Opłacenie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ponad roczny limit spowoduje powstanie:

• nadpłaty składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz
   
• niedopłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne (ustalając podstawę wymiaru tej składki pracodawca potrącił składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pobrane od zawyżonej podstawy wymiaru).

Pracodawca po przesłaniu do ZUS dokumentów rozliczeniowych korygujących zakładając, że nie ma zaległości może wnioskować o zwrot nadpłaty. Do składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłaconych po przekroczeniu rocznego limitu stosuje się art. 24 ust. 6a-8 ustawy o sus (art. 19 ust. 6a ustawy o sus). Za datę stwierdzenia nienależnie opłaconych składek uważa się datę otrzymania przez ZUS imiennego raportu miesięcznego korygującego i deklaracji rozliczeniowej korygującej.

Zgodnie z art. 24 ust. 6a ustawy o sus, nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku - na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek. ZUS zawiadamia płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, które mogą być zwrócone, chyba że nie przekraczają wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym.

Nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku płatnika składek. Jeśli w tym terminie składki nie zostaną zwrócone, to podlegają oprocentowaniu w wysokości równej odsetkom za zwłokę pobieranym od zaległości podatkowych, od dnia złożenia wniosku. W poradniku ZUS pt. "Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, ustalania podstawy wymiaru oraz rozliczania i opłacania składek na te ubezpieczenia oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych" czytamy, że: "(...) ZUS zwraca składki obliczone i przekazane od nadwyżki ponad kwotę ograniczenia w terminie 30 dni od złożenia przez płatnika składek deklaracji rozliczeniowej korygującej i imiennych raportów miesięcznych korygujących, złożonych w związku z przekroczeniem kwoty ograniczenia. (...)".

W przypadku gdy do otrzymania zwrotu składek uprawnionych jest kilku płatników składek, ZUS dzieli kwotę nadpłaconych składek i zwraca je płatnikom w takich częściach, w jakich opłacali składkę w miesiącu, w którym nastąpiło przekroczenie limitu (§ 9 rozporządzenia składkowego).

W związku z powstałą niedopłatą składki na ubezpieczenie zdrowotne (finansowaną przez pracownika), ZUS dokonuje zwrotu nadpłaty po pomniejszeniu jej o kwotę niedopłaty tej składki.

Kwota zwróconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zwrot uprzednio pomniejszonego przychodu pracownika ze stosunku pracy. W miesiącu, w którym zostanie wypłacona pracownikowi (postawiona do jego dyspozycji), podlega doliczeniu do pozostałych przychodów uzyskanych przez pracownika w tym miesiącu, od których pracodawca pobiera zaliczkę na podatek dochodowy, stosownie do art. 32 ustawy o pdof. W podstawie opodatkowania należy uwzględnić kwotę nadpłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przed pomniejszeniem o składkę zdrowotną. Wyliczoną zaliczkę na podatek dochodowy pracodawca pomniejsza o kwotę niedopłaty składki zdrowotnej (w wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy wymiaru).

Pracodawca od kwietnia 2011 r. zatrudnia pracownika za wynagrodzeniem ustalonym w stałej miesięcznej wysokości 10.000 zł, a od 1 stycznia 2012 r. - 11.000 zł. Za grudzień 2011 r. rozliczył za pracownika składki ZUS w następujący sposób:

Pracodawca z własnych środków opłacił część składek na ubezpieczenia społeczne (od podstawy 10.000 zł) oraz składki na Fundusz Pracy i FGŚP (od podstawy 10.000 zł).

Pod koniec sierpnia 2012 r. pracodawca otrzymał informację z ZUS, że za tego pracownika w grudniu 2011 r. w związku z przekroczeniem limitu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinny być opłacone od kwoty 6.800 zł, a nie od 10.000 zł. Pracodawca powinien więc rozliczyć składki ZUS w następujący sposób:

Pracodawca ustalił, że:

• nadpłata składki na ubezpieczenie emerytalne sfinansowana przez pracownika wynosiła 312,32 zł (976 zł - 663,68 zł),
   
• nadpłata składki na ubezpieczenia rentowe sfinansowana przez pracownika wynosiła 48 zł (150 zł - 102 zł),
   
• niedopłata składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosiła 32,43 zł (809,04 zł - 776,61 zł); po jej opłaceniu, co w praktyce polega na pomniejszeniu nadpłaty składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe o niedopłaconą składkę zdrowotną odliczeniu od podatku będzie podlegała składka zdrowotna w wysokości 27,92 zł (696,67 zł - 668,75 zł).

Ponadto pracodawca ustalił kwotę nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe sfinansowaną z własnych środków.

Przyjmujemy, że pracodawca, o którym mowa w przykładzie 9, we wrześniu br. zwrócił pracownikowi nadpłacone składki. W tym też miesiącu pracownik uzyskał wynagrodzenie w wysokości 11.000 zł. W podstawie opodatkowania oprócz wynagrodzenia w wysokości 11.000 zł pracodawca uwzględnił kwotę nadpłaty składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (przed pomniejszeniem o składkę zdrowotną) w wysokości 360,32 zł (312,32 zł + 48 zł). Od wyliczonej zaliczki na podatek dochodowy pracodawca odliczył także składkę zdrowotną w wysokości 27,92 zł. Pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów i złożył PIT-2.

Pracodawca dokonał następujących wyliczeń:

Kwota do wypłaty 8.021,52 zł, tj. 11.000 zł + 360,32 zł - 1.508,10 zł - 854,27 zł - 944 zł - 32,43 zł = 8.021,52 zł.

W przypadku braku płatnika składek lub jego następcy prawnego, ZUS zawiadamia ubezpieczonego o kwocie nienależnie opłaconych składek w części sfinansowanej przez ubezpieczonego i na jego wniosek zwraca nienależnie opłacone składki.

3.3. Przeliczenie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego

Pracodawca, który rozliczył składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy przekraczającej roczny limit powinien sprawdzić, czy wynagrodzenie za ten miesiąc (także kolejne, od których nienależnie pobrano wyższe składki emerytalno-rentowe) nie zostało uwzględnione w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego (zasiłków). Jeśli bowiem przychód pracownika za dany miesiąc został pomniejszony o wyższą niż należna kwotę składek na ubezpieczenia społeczne, to w podstawie wymiaru zasiłków została uwzględniona niższa kwota wynagrodzenia za ten miesiąc. W konsekwencji została zaniżona podstawa wymiaru ww. świadczeń i ich niedopłata. Pracodawca w takim przypadku obowiązany jest do przeliczenia podstawy i wyrównania wysokości wcześniej wypłaconego świadczenia. Kwoty wyrównania świadczeń chorobowych wykazuje się w dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za miesiąc, w którym nastąpiła ich wypłata.

Przyjmujemy założenia z przykładu 9 oraz, że pracownik chorował przez 4 dni czerwca 2012 r. Za dni choroby otrzymał zasiłek chorobowy. Podstawę jego wymiaru stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od czerwca 2011 r. do maja 2012 r. w wysokości:

Za 4 dni sierpnia 2012 r. pracownik otrzymał zasiłek chorobowy w kwocie 958,76 zł, według wyliczenia:

107.862,50 zł : 12 m-cy = 8.988,54 zł,

8.988,54 zł x 80% : 30 = 239,69 zł (stawka dzienna),

239,69 zł x 4 dni = 958,76 zł.

Po otrzymaniu z ZUS informacji, że w grudniu 2011 r. nastąpiło przekroczenie limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tego pracownika, pracodawca dokonał przeliczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za ww. okres.

We wrześniu br. dokonał wypłaty wyrównania w wysokości 3,24 zł, zgodnie z wyliczeniem:

[(107.862,50 zł - 8.629 zł) + 8.989,32 zł] : 12 m-cy = 9.018,57 zł,

9.018,57 zł x 80% : 30 = 240,50 zł (stawka dzienna),

240,50 zł x 4 dni = 962 zł,

962 zł - 958,76 zł = 3,24 zł.

Kwotę wyrównania zasiłku chorobowego pracodawca wykazał w raporcie ZUS RSA sporządzonym za wrzesień br. z kodem świadczenia/przerwy - 317.

Wraz z wypłatą wyrównania pracodawca wypłacił odsetki z tytułu opóźnienia, licząc od dnia wypłaty zasiłku chorobowego do dnia wypłaty wyrównania (art. 64 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

W celu obliczenia odsetek można skorzystać z kalkulatora dostępnego na naszej stronie internetowej www.gofin.pl w zakładce "kalkulatory".