Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 23 (617) z dnia 1.12.2024

Składki ZUS, gdy umowę zlecenia zawartą z własnym pracodawcą wykonuje pracownik młodociany

W zakładzie pracy zatrudniamy młodocianego w celu przygotowania zawodowego. Chcielibyśmy dodatkowo zawrzeć z nim umowę zlecenia. Czy ze zlecenia trzeba będzie opłacać składki ZUS, skoro jest to uczeń szkoły ponadpodstawowej, który nie ukończył 26 lat? Jeśli tak, to jak rozliczyć składki ZUS za miesiąc, w którym otrzyma wynagrodzenie ze zlecenia?

Osoba, o której mowa w pytaniu, jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Od dnia nawiązania stosunku pracy podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako pracownik (art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o sus oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy zdrowotnej).

Za pracownika, dla celów ubezpieczeń w ZUS, uważa się nie tylko osobę pozostającą w stosunku pracy, ale też osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 1 i 2a ustawy o sus).

W świetle powyższego, pracownik z umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą albo wykonywanej na jego rzecz podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Dotyczy to też pracowników młodocianych będących uczniami szkół ponadpodstawowych. Przepisy ustawy o sus nie przewidują zwolnienia z obowiązku ubezpieczeń tych osób z tytułu wykonywania ww. umów cywilnoprawnych zawartych z własnym pracodawcą bądź wykonywanych na jego rzecz.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika co do zasady stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizyczny z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy (art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy o sus i art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej). W przypadku pracownika wykonującego umowę zlecenia (odpowiednio umowę agencyjną, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowę o dzieło) zawartą z własnym pracodawcą bądź wykonywaną na rzecz własnego pracodawcy, w podstawie wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia uwzględnia się również przychód z tytułu tej umowy (art. 18 ust. 1a ustawy o sus).

Pracodawca nie dokonuje dodatkowego zgłoszenia tego pracownika do ubezpieczeń. W raporcie ZUS RCA wykazuje podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne obliczoną w powyższy sposób oraz obliczone od niej składki, natomiast jako podstawę wymiaru składki zdrowotnej wykazuje łączny przychód z obydwu umów pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne pobrane ze środków pracownika, a jako kwotę składki, sumę składki zdrowotnej ustalonej odrębnie od przychodu z umowy o pracę i umowy zlecenia.

Przychody ze stosunku pracy, a także z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o pdof, osób, które nie ukończyły 26 lat, na mocy art. 21 ust. 1 pkt 148 lit. a i b ustawy o pdof, są wolne od podatku dochodowego (do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł). Fakt ten nie ma wpływu na obowiązek opłacania składek ZUS.

W przypadku składki na ubezpieczenie zdrowotne należy też powołać art. 83 ust. 3 pkt 1 ustawy zdrowotnej, w myśl którego, jeżeli podstawę obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi przychód ubezpieczonego wolny od podatku dochodowego na podstawie m.in. art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o pdof, od którego płatnik nie oblicza zaliczki na ten podatek, składkę na ubezpieczenie zdrowotne płatnik, o którym mowa w art. 85 ust. 1-13 ustawy zdrowotnej (m.in. pracodawca), oblicza zgodnie z przepisami art. 79 i 81 tej ustawy, czyli w wysokości 9% podstawy wymiaru. Przy obliczaniu składki zdrowotnej młodocianego znajduje zastosowanie art. 83 ust. 2a i 2b ustawy zdrowotnej. Zgodnie z tymi przepisami, w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od przychodu wolnego od podatku dochodowego na podstawie m.in. art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o pdof jest wyższa od kwoty zaliczki na podatek dochodowy obliczonej zgodnie z przepisami ustawy o pdof w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2021 r., którą płatnik obliczyłby, gdyby przychód ubezpieczonego nie był zwolniony od podatku dochodowego na podstawie tego przepisu, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty.

Pracodawca zawarł z pracownikiem młodocianym (III rok nauki) umowę zlecenia na okres od 4 do 28 listopada br., w której odpłatność ustalił na kwotę 1.200 zł. Wynagrodzenie za wykonane zlecenie wypłacił 29 listopada br. W tym dniu pracownik otrzymał również wynagrodzenie z umowy o pracę w wysokości 803,84 zł. Pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów (250 zł) i złożył pracodawcy oświadczenie upoważniające pracodawcę do obniżania zaliczki na podatek dochodowy od przychodów ze stosunku pracy o kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 300 zł. Rozliczenie składkowe wypłat dokonanych w listopadzie 2024 r. przedstawiało się następująco:

Pracodawca z własnych środków opłaca część składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, całą składkę na ubezpieczenie wypadkowe, a także składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.