Ulgi dla przedsiębiorcy w opłacie składki zdrowotnej

Co do zasady, osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą opłaca za siebie m.in. składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Gdy przedsiębiorca spełnia odpowiednie warunki, może być zwolniony z obowiązku jej opłacania do ZUS.

Składka zdrowotna

Generalnie posiadanie tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego wiąże się z obowiązkiem opłacania składki zdrowotnej. Najniższa obowiązująca przedsiębiorcę miesięczna podstawa wymiaru tej składki w 2021 r. wynosi 4.242,38 zł (tj. 75% z 5.656,51 zł), a wyliczona od niej kwota składki zdrowotnej w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 r. wynosi 381,81 zł (4.242,38 zł × 9%).

Zwolnienie z opłaty składki

Niektóre osoby prowadzące pozarolniczą działalność mogą być zwolnione z obowiązku opłacania za siebie składki zdrowotnej z prowadzonej firmy. Dotyczy to:

• emeryta lub rencisty

Z obowiązku opłacania (za dany miesiąc kalendarzowy) składki zdrowotnej z prowadzonej działalności gospodarczej jest zwolniony przedsiębiorca mający ustalone prawo do emerytury lub renty, co wynika z art. 82 ust. 8 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwanej ustawą zdrowotną. Treść tego przepisu wskazuje, że składka zdrowotna nie jest opłacana przez przedsiębiorcę (w tym także korzystającego z ulgi na start), którego świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2021 r. - 2.800 zł), o ile z tytułu prowadzonej działalności:

1) uzyskuje on przychody w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury, tj. obecnie 625,44 zł lub

2) opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

• niepełnosprawnego przedsiębiorcy

Ulga w opłacaniu składki zdrowotnej jest również przewidziana dla niepełnosprawnego przedsiębiorcy (w tym także korzystającego z ulgi na start). Reguluje to art. 82 ust. 9 ustawy zdrowotnej. Aby taka osoba mogła skorzystać z tej ulgi, powinna spełniać poniższe warunki:

1) legitymować się umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności i

2) z tytułu prowadzonej działalności:

uzyskiwać przychody w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (czyli obecnie kwoty 625,44 zł) lub
opłacać podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

W tym przypadku zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej ustawodawca nie uzależnił od wysokości pobieranego świadczenia rentowego. Oznacza to, że z preferencji tej mogą korzystać także renciści pobierający stosunkowo wysokie świadczenie rentowe (tj. wyższe niż kwota minimalnej płacy).

Obniżona kwota składki zdrowotnej

Z kolei przedsiębiorca posiadający umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności, dla którego prowadzona pozarolnicza działalność stanowi jedyne źródło przychodu, może opłacać składkę zdrowotną w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnej zaliczki na pdof. Określa to art. 82 ust. 10 ustawy zdrowotnej. Przy czym, ulgi tej nie stosuje się w przypadku niepełnosprawnych przedsiębiorców opłacających podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub w formie karty podatkowej. Mogą z niej skorzystać niepełnosprawni przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych.

Przedsiębiorca na zasiłku macierzyńskim

Uprawnione do zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej z działalności są także osoby prowadzące działalność gospodarczą pobierające zasiłek macierzyński (niezależnie od tego, z jakiego tytułu pobierają ten zasiłek) w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego, czyli 1.000 zł. Takie uregulowanie zawiera art. 82 ust. 9a ustawy zdrowotnej. Przedsiębiorca spełniający te warunki, na czas pobierania zasiłku macierzyńskiego (tj. za pełne miesiące) nieprzekraczającego kwoty 1.000 zł, powinien zgłosić się w ZUS z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia, tj. 05 80 X X.

Podleganie ubezpieczeniu w okresie ulgi

Przedsiębiorca mający ustalone prawo do emerytury lub renty, a także legitymujący się umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności, który spełnia wymagane warunki, podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, jednak jest zwolniony z opłacania składki na to ubezpieczenie. W przypadku gdy:

dopiero rozpoczął prowadzenie działalności - ma obowiązek dokonać zgłoszenia siebie do tego ubezpieczenia (odpowiednio na druku ZUS ZUA lub ZUS ZZA),
nabył prawo do omawianej preferencji w trakcie prowadzenia działalności - nie może się wyrejestrować z ubezpieczenia zdrowotnego.

Rozliczenia z ZUS

W drukach rozliczeniowych (tj. w ZUS RCA/ZUS RZA lub deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA) składanych do organu rentowego za każdy miesiąc kalendarzowy osoba uprawniona do ww. preferencji powinna wykazywać:

a) prawidłową podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, tj. nie niższą niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku (w 2021 r. - 4.242,38 zł),

b) kwotę składki zdrowotnej w wysokości:

0,00 zł - jeżeli w danym miesiącu spełnione zostały warunki uprawniające do zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej lub
wynikającej z przemnożenia wykazanej podstawy wymiaru składki przez obowiązującą stopę procentową składki (tj. 4.242,38 zł × 9%) - jeśli nie spełnia warunków do omawianego zwolnienia.

Druki ZUS ZUA, ZUS ZZA, ZUS RCA, ZUS RZA i ZUS DRA dostępne są w serwisie druki.gofin.pl, w dziale Składki ZUS.

Niepełnosprawny przedsiębiorca, który opłaca składkę zdrowotną w wysokości nieprzekraczającej kwoty zaliczki na pdof, w druku ZUS DRA lub raporcie ZUS RCA albo ZUS RZA wykazuje składkę w kwocie zaliczki na pdof.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.)