Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 5 (479) z dnia 1.03.2019

Składki ZUS zleceniobiorcy po przystąpieniu do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego

Zleceniobiorca objęty od kilku miesięcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym, od połowy lutego 2019 r. wniósł o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Wynagrodzenie z umowy zlecenia, określone kwotowo, jest wypłacane za dany miesiąc 5. dnia następnego miesiąca. W lutym br. zleceniobiorca otrzymał wynagrodzenie za styczeń br. Czy należało rozliczyć od niego składkę na ubezpieczenie chorobowe?

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z zastrzeżeniem że: 

• przy jej ustalaniu nie stosuje się ograniczenia do rocznej kwoty granicznej (w bieżącym roku do kwoty 142.950 zł),
   
• w przypadku osób objętych dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (art. 20 ust. 1-3 ustawy o sus).
  
  

Zleceniobiorca z pytania od połowy lutego 2019 r. podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu oraz nadal obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ubezpieczeniu wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. W lutym br. uzyskał wynagrodzenie za styczeń 2019 r., czyli za miesiąc, w którym nie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu. Pomimo tego to wynagrodzenie należy uwzględnić w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a więc też chorobowe zleceniobiorcy, gdy w umowie zlecenia wynagrodzenie określono kwotowo, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy zlecenia (z zastrzeżeniem niemającym znaczenia dla omawianej kwestii). Powstaje on w miesiącu jego wypłacenia/postawienia do dyspozycji zleceniobiorcy. Gdy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla ubezpieczonego stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie uwzględnia należne składki od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat - od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego raport dotyczy - stanowiących podstawę wymiaru składek. Tak wynika z § 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek... (Dz. U. poz. 1831).

W świetle powołanych przepisów, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (a więc i chorobowe) uwzględnia się przychód podlegający oskładkowaniu wypłacony bądź postawiony do dyspozycji zleceniobiorcy w danym miesiącu kalendarzowym. 

ZUS, odpowiadając na pytanie naszego Wydawnictwa w podobnej sprawie, tj. gdy zleceniobiorca przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z dniem 30 października 2018 r. i w dniu 10 października 2018 r. uzyskał wynagrodzenie za wrzesień 2018 r., wyjaśnił, że: "Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (zarówno emerytalne i rentowe, jak i chorobowe) zleceniobiorcy za dany miesiąc płatnik jest zobowiązany uwzględniać wszystkie przychody zleceniobiorcy, które zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego w danym miesiącu. Nie jest istotne za jaki miesiąc należna jest wypłata.

W konsekwencji, w opisanym przypadku podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe w październiku 2018 r. stanowiła podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, czyli wypłaty dokonane w październiku.".

W firmie od 1 października 2018 r. umowę zlecenia wykonuje osoba fizyczna. Z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ubezpieczeniu wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Od 1 stycznia 2019 r. przystąpiła też do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

W umowie zlecenia wynagrodzenie określono kwotowo w wysokości 4.600 zł i jest ono wypłacane za dany miesiąc 5. dnia następnego miesiąca.

W styczniu 2019 r. zleceniobiorca uzyskał wynagrodzenie za grudzień 2018 r. Od tego wynagrodzenia zleceniodawca rozliczył składki na ubezpieczenia społeczne, w tym chorobowe, wykazując je w raporcie ZUS RCA sporządzonym za styczeń 2019 r. Kwota tego wynagrodzenia, pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę, stanowiła podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Zwracamy uwagę! Przyjęcie do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe wynagrodzenia za miesiąc, w którym zleceniobiorca nie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu może budzić wątpliwości. Wynagrodzenie to nie zostanie bowiem uwzględnione w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych. Podstawę ich wymiaru stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a jeżeli ubezpieczenie chorobowe trwa krócej - za pełne kalendarzowe miesiące tego ubezpieczenia (art. 48 ustawy zasiłkowej). Za przychód uważa się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe zleceniobiorcy, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe - art. 3 pkt 4 ustawy zasiłkowej. W przypadku, gdy wynagrodzenie zleceniobiorcy należne za dany miesiąc jest wypłacane w następnym miesiącu, a tym samym w tym miesiącu stanowi podstawę wymiaru składek, to ustalając podstawę wymiaru zasiłków wynagrodzenie to przypisuje się do miesiąca, za który jest ono należne.

Stanowisko to potwierdził ZUS w odpowiedzi na zapytanie naszego Wydawnictwa (z 10 sierpnia 2018 r.), w której czytamy, że: "(...) Zgodnie z przepisami ustawy zasiłkowej, w przypadku, gdy niezdolność do pracy powstała po upływie pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia, do wyliczenia podstawy wymiaru zasiłku jest przyjmowany (przychód - dopisane przez red.) ubezpieczonego za miesiące kalendarzowe, poprzedzające miesiąc, w którym powstała ta niezdolność. Nie ma tu znaczenia, kiedy ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie za dany miesiąc. Istotna jest natomiast kwota przychodu za poszczególne miesiące, z których podstawa wymiaru zasiłku jest ustalana. (...)". Jeżeli jednak w miesiącu, za który wynagrodzenie jest należne, zleceniobiorca nie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu, to nie zostanie ono w niej uwzględnione, pomimo że stanowiło podstawę wymiaru składki chorobowej.

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu i dodatkowo, że w kwietniu 2019 r. zleceniobiorca będzie chorował przez kilkanaście dni. Ponieważ spełni warunek posiadania wymaganego okresu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, nabędzie prawo do zasiłku chorobowego. Podstawę jego wymiaru będzie stanowiła kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlegającego oskładkowaniu, uzyskanego za okres od stycznia do marca 2019 r., czyli wypłaconego 5 lutego, 5 marca, 5 kwietnia 2019 r., i stanowiącego podstawę wymiaru składki chorobowej w lutym, marcu, kwietniu br. Wynagrodzenie za grudzień 2018 r., tj. należne za miesiąc, w którym zleceniobiorca nie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu, wypłacone w styczniu br., od którego pobrano składkę chorobową, nie będzie uwzględnione w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego.