Opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy będącego wcześniej osobą współpracującą

Zamierzam po raz pierwszy rozpocząć prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Czy będę mógł opłacać składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach, jeżeli do końca marca br. byłem zatrudniony na podstawie umowy o pracę w firmie współmałżonka, a ubezpieczeniom w ZUS podlegałem jako osoba współpracująca?

Jeżeli osoba z pytania w ramach podjętej po raz pierwszy działalności gospodarczej nie będzie wykonywała na rzecz byłego pracodawcy tych samych czynności, które wcześniej świadczyła w ramach umowy o pracę, to tak.

Zgodnie z art. 18a ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy o sus, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646) lub innych przepisów szczególnych, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Taka wysokość najniższej podstawy wymiaru składek obowiązuje w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej.

Powołane przepisy nie mają jednak zastosowania do osób, które:

prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,
wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej (art. 18a ust. 2 ustawy o sus).

W świetle powyższego, jednym z warunków uprawniających do korzystania z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od niższej podstawy jest niewykonywanie w ramach działalności gospodarczej, na rzecz byłego pracodawcy, tych samych czynności co wcześniej na podstawie umowy o pracę. Musi być on spełniony przez cały 24-miesięczny okres. To oznacza, że składek na ww. ubezpieczenia ustalonych od niższej kwoty nie może opłacać osoba uprzednio ubezpieczona jako współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, podejmująca prowadzenie działalności gospodarczej i wykonująca na rzecz osoby, z którą współpracowała, w ramach obecnie prowadzonej działalności te same czynności, które wcześniej wykonywała jako osoba współpracująca, o ile współpraca odbywała się na podstawie stosunku pracy. Tak też wynika z wyjaśnień ZUS zawartych w poradniku pt. "Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz ustalania podstawy wymiaru składek osób prowadzących pozarolniczą działalność...", dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl.

Przykład

Osoba fizyczna od 1 czerwca 2018 r. rozpoczęła po raz pierwszy w życiu prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie wpisu do ewidencji. Do połowy marca br. była ona zatrudniona w ramach umowy o pracę w firmie współmałżonka i wobec pozostawania z nim we wspólnym gospodarstwie domowym podlegała ubezpieczeniom w ZUS jako osoba współpracująca. Jeżeli w ramach rozpoczętej działalności osoba ta będzie wykonywała na rzecz byłego pracodawcy te same czynności co wcześniej na podstawie umowy o pracę, to nie może skorzystać z preferencyjnych zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Gdyby jednak w ramach działalności wykonywała na rzecz byłego pracodawcy inne czynności niż wcześniej na podstawie stosunku pracy, to mogłaby opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od niższej podstawy.

Przykład

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu i dodatkowo, że osoba fizyczna współpracowała bezumownie przy prowadzonej przez współmałżonka działalności gospodarczej. Osoba ta z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej ma prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, bez względu na to, czy w ramach podjętej działalności będzie wykonywała pracę na rzecz firmy prowadzonej przez współmałżonka i będzie ona taka sama jak wykonywana w ramach współpracy.

Zwracamy uwagę! Od 30 kwietnia 2018 r. osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej może skorzystać z tzw. ulgi na start, a po jej upływie przez okres 24 miesięcy kalendarzowych deklarować jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kwotę nie niższą niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zgodnie bowiem z art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który:

podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia,
nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej,

nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Na temat ulgi na start pisaliśmy w UiPP nr 9/2018, str. 4-7. Stosownie do art. 18aa ust. 1 ustawy o sus, przedsiębiorca może zrezygnować z tej ulgi, przez dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. W razie rezygnacji z omawianej preferencji bądź kontynuowania działalności po pełnym jej wykorzystaniu, przedsiębiorca może opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od niższej podstawy - przez okres 24 miesięcy kalendarzowych (uwzględniając pełne miesiące).

Przykład

Osoba fizyczna rozpoczęła od 1 czerwca 2018 r. po raz pierwszy w życiu prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie wpisu do ewidencji. Do połowy maja br. była ona zatrudniona w ramach umowy o pracę w firmie współmałżonka i wobec pozostawania z nim we wspólnym gospodarstwie domowym podlegała ubezpieczeniom w ZUS jako osoba współpracująca. W ramach rozpoczętej działalności osoba ta nie wykonuje tych samych czynności co wcześniej na podstawie umowy o pracę na rzecz byłego pracodawcy.

Przedsiębiorca może skorzystać z ulgi na start w okresie od 1 czerwca do 30 listopada 2018 r.

Zakładając, że po wykorzystaniu ulgi na start działalność nadal będzie prowadzona, przedsiębiorca będzie miał prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Uprawnienie to będzie mu przysługiwało w okresie od 1 grudnia 2018 r. do 30 listopada 2020 r.

Jeśli osoba z pytania nie spełnia ww. warunków, to z tytułu podjętej działalności składki na ubezpieczenia społeczne będzie opłacała od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (w 2018 r. wynosi ona 2.665,80 zł).

Składki ZUS przedsiębiorców podajemy w serwisie
www.wskazniki.gofin.pl

W każdym przypadku obowiązkowe jest ubezpieczenie zdrowotne, co wynika z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c lub pkt 1a ustawy zdrowotnej. Podstawę wymiaru tej składki stanowi zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS. W 2018 r. wynosi ona 3.554,93 zł.