Gazeta Podatkowa nr 40 (1497) z dnia 17.05.2018

FP za pracownika zatrudnionego w celu nauki zawodu

Pracownik młodociany zatrudniony w celu nauki zawodu podlega ubezpieczeniom w ZUS na ogólnych zasadach stosowanych wobec pracowników. Z uwagi jednak na to, że w stosunku do tej grupy ubezpieczonych ustawodawca przewidział niższy poziom ich minimalnego wynagrodzenia, opłacane są za nich składki do ZUS od niższej podstawy wymiaru. To powoduje, że pracodawca generalnie nie opłaca za te osoby składki na Fundusz Pracy.

Ubezpieczenia dla młodocianego

Młodocianym w rozumieniu przepisów prawa pracy jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zasadniczo zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat, jest zabronione. Tak wynika z art. 190 § 1 i 2 Kodeksu pracy, w brzmieniu obowiązującym do 31 sierpnia 2018 r.

Z dniem 1 września 2018 r. ulegnie zmianie art. 190 § 1 K.p. Od tego dnia za młodocianego będzie należało uważać osobę, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zmodyfikowany zostanie również art. 190 § 2 K.p., na mocy którego od 1 września 2018 r. zabronione będzie zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat (a nie jak obecnie - 16 lat).

Pracownik młodociany zatrudniony w celu przygotowania zawodowego (tak jak wszyscy pozostali pracownicy) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS. Jest nimi objęty w taki sposób od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. Dotyczy to także dziecka osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą zatrudnionego przez rodzica na podstawie takiej umowy.

Składki pracownika młodocianego

Za pracownika młodocianego pracodawca rozlicza i opłaca składki ubezpieczeniowe do ZUS. Ustala je na zasadach dotyczących osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne dla pracownika młodocianego, tak jak dla wszystkich pozostałych osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o pdof, osiągany u pracodawcy z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy w celu przygotowania zawodowego. Niektórych jednak przychodów nie wlicza się do podstawy wymiaru składek społecznych i zdrowotnej pracownika młodocianego (w tym przypadku obowiązują ogólne zasady).

Składki społeczne i zdrowotna są częściowo finansowane przez:

1) pracownika młodocianego:

• emerytalna - 9,76%, rentowe - 1,5%, chorobowa - 2,45%, zdrowotna - 9% podstawy wymiaru

oraz

2) pracodawcę:

• emerytalna - 9,76%, rentowa - 6,5%, cała składka wypadkowa (stopa procentowa tej składki ustalana jest w oparciu o rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych... (Dz. U. z 2016 r. poz. 1005 ze zm.).

FP za młodocianego

Generalnie za osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę pracodawca, oprócz składek na ubezpieczenia społeczne i składki na ubezpieczenie zdrowotne, opłaca też (z własnych środków) składkę na FP. Podstawę wymiaru składki na ten Fundusz stanowi ta sama kwota, od której naliczane są za pracownika (w tym również młodocianego) składki emerytalno-rentowe (bez stosowania rocznego limitu podstawy ich wymiaru). Przy czym, aby pracodawca naliczał składkę na FP za pracownika, muszą zostać spełnione odpowiednie warunki. Jest ona bowiem należna za osobę, która uzyskuje w przeliczeniu na okres miesiąca przychód (stanowiący podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych, bez stosowania jej ograniczenia do kwoty rocznego limitu) w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Takie uregulowanie wynika z art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

W 2018 r. minimalne wynagrodzenie za pracę dla pełnoetatowego pracownika wynosi 2.100 zł.

Trzeba pamiętać, że w stosunku do pracowników młodocianych określono dolną granicę wysokości ich wynagrodzenia. Uzależniona jest ona od roku nauki (I, II, III) i stanowi odpowiednio 4%, 5% i 6% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie ogłaszane jest w II miesiącu każdego kwartału. Stąd zmiany stawek wynagrodzeń tych pracowników następują od III miesiąca każdego kwartału (tj. od 1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia). Wynagrodzenie to w IV kwartale 2017 r. wyniosło 4.516,69 zł. (Mon. Pol. z 2018 r. poz. 181). Zatem w okresie od 1 marca do 31 maja 2018 r. dolna granica podstawy wymiaru składek ZUS pracownika młodocianego wynosi odpowiednio:

• 180,67 zł - w I roku nauki,
   
• 225,83 zł - w II roku nauki,
   
• 271,00 zł - w III roku nauki.

Jeżeli więc pracodawca ustali pracownikowi młodocianemu wynagrodzenie na powyższym poziomie, wtedy będzie ono niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę. W takiej sytuacji pracodawca nie będzie miał obowiązku opłacania za niego składki na FP (przykład).

Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby pracodawca ustalił pracownikowi młodocianemu wynagrodzenie w wyższej kwocie niż obowiązujące go minimum określone dla danego roku nauki. W przypadku gdy będzie ono wynosiło co najmniej tyle, co minimalne wynagrodzenie za pracę, wtedy powstanie obowiązek opłacania za taką osobę składki na FP.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 1065 ze zm.)

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 108 ze zm.)