Gazeta Podatkowa nr 11 (1468) z dnia 5.02.2018

Rozliczanie składek za nianie w 2018 r.

Od 1 stycznia 2018 r. został obniżony próg podstawy wymiaru składek, od której są opłacane przez ZUS (ze środków budżetu państwa) składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za nianię. Rozliczenia składek za taką osobę należy jednak dokonywać w raportach ZUS z dotychczasowymi kodami.

Wymiar składek

Niania jest zazwyczaj wynagradzana w sposób kwotowy albo w kwotowej stawce godzinowej. Wówczas podstawę wymiaru składek społecznych stanowi dla niej przychód w rozumieniu przepisów o pdof, osiągany z tytułu wykonywania umowy uaktywniającej. Z kolei podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi również przychód, ale pomniejszony o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowane przez nianię, potrącone przez płatnika (rodzica) z jej środków. Od wysokości tego przychodu zależy sposób finansowania za nią składek.

Zgłoszenia niani do ubezpieczeń w ZUS dokonuje się z kodem tytułu ubezpieczenia 04 30, niezależnie od tego, czy umowa uaktywniająca została zawarta do 31 grudnia 2017 r., czy po tym dniu.

Finansowanie składek

Dla umów uaktywniających zawartych do 31 grudnia 2017 r. składki na wszystkie obowiązkowe ubezpieczenia niani (czyli emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne) generalnie opłaca ZUS (ze środków budżetu państwa), ale tylko od podstawy wymiaru nieprzekraczającej kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2018 r. - 2.100 zł). Jeżeli natomiast wynagrodzenie niani jest wyższe niż minimalna płaca, to od nadwyżki ponad tę kwotę (czyli w 2018 r. - od nadwyżki ponad 2.100 zł) składki ubezpieczeniowe powinny być finansowane na zasadach obowiązujących zleceniobiorców (patrz tabela).

Natomiast w przypadku umów uaktywniających zawartych po 31 grudnia 2017 r. ZUS finansuje obowiązkowe składki emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz zdrowotną od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia. Rodzic (jako płatnik) i niania finansują składki od podstawy wymiaru stanowiącej kwotę nadwyżki ponad 50% minimalnej płacy.

Rozliczenie składek

Po zgłoszeniu niani do ubezpieczeń płatnik (rodzic) jest zobowiązany do rozliczania za nianię składek ubezpieczeniowych i wykazywania ich w raportach ZUS oznaczonych identyfikatorem 40 - dla dokumentów pierwszorazowych za dany miesiąc kalendarzowy oraz odpowiednio z zakresu 41-49 - dla dokumentów korygujących. Dokumenty te przekazuje się do ZUS w terminie do 15. dnia następnego miesiąca. W tym też terminie rodzic opłaca składki. Komplet dokumentów rozliczeniowych składa się z deklaracji ZUS DRA i załączonego do niej raportu ZUS RCA (gdy niania podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu) lub raportu ZUS RZA (jeżeli niania podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu).

Jeśli wynagrodzenie nie przekracza: kwoty minimalnej płacy - dla umów zawartych do 31 grudnia 2017 r. lub 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia - dla umów zawartych po 31 grudnia 2017 r., składki należy rozliczyć w jednym bloku, jako składki finansowane z budżetu państwa, z kodem tytułu ubezpieczenia 04 30. W sytuacji gdy wynagrodzenie niani jest wyższe odpowiednio od kwoty minimalnego wynagrodzenia lub 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, składki za nianię powinny być rozliczone w dwóch blokach raportu ZUS RCA (lub ZUS RZA):

• w jednym z kodem tytułu ubezpieczenia 04 30 i z rozliczonymi składkami od podstawy wymiaru nieprzekraczającej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę lub 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia - w przypadku umów zawartych po 31 grudnia 2017 r.,
   
• w kolejnym z kodem tytułu ubezpieczenia 04 31 i rozliczonymi składkami od podstawy wymiaru składek będącej nadwyżką ponad kwotę minimalnego wynagrodzenia lub 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Planowane zmiany

Pod koniec 2017 r. resort pracy przygotował projekt nowelizacji rozporządzenia MRPiPS w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych (…), który przewidywał wprowadzenie dwóch nowych kodów tytułu ubezpieczenia dla niań (tj. 04 32 i 04 33), w przypadku umów zawartych po 31 grudnia 2017 r. Jednak projektowane rozporządzenie zostało wycofane i planowana jest inna nowelizacja rozporządzenia w sprawie określenia wzorów druków ubezpieczeniowych, zawierająca kompleksowe zmiany, która wejdzie w życie od 1 stycznia 2019 r.