Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 2 (973) z dnia 10.01.2018

Zmiany w zasadach rozliczania i finansowania składek ZUS

W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2017 r. płatnicy składek mieli obowiązek opłacać składki ubezpieczeniowe na wskazane przez ZUS rachunki bankowe odrębnymi wpłatami, w podziale na:

• ubezpieczenia społeczne,
   
• ubezpieczenie zdrowotne,
   
• Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz
   
• Fundusz Emerytur Pomostowych.

Wpłaty składek były dokonywane przez dedykowane dla opłacania składek dokumenty płatnicze, posiadające pola identyfikujące składki (czyli określające, których ubezpieczeń i funduszy pozaubezpieczeniowych wpłata dotyczy) oraz konkretnego płatnika.

Od 1 stycznia 2018 r. obowiązują natomiast odmienne zasady płatności składek do ZUS.

Składki opłacone do ZUS jednym przelewem - od 1 stycznia 2018 r.

Od 1 stycznia 2018 r. płatnicy wszystkie należności składkowe (tj. z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP oraz FEP) opłacają na indywidualny, przydzielony im przez ZUS, numer rachunku składkowego. Co istotne, dokonują tego za pomocą jednej wpłaty i na standardowym dokumencie płatniczym (przelewie).

Powyższe zmiany wpłynęły na sposób rozliczania przez ZUS wpłat dokonywanych przez płatników, co wynika z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1831), dalej: rozporządzenie w sprawie rozliczania składek. Aktem tym zastąpiono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w tej sprawie (Dz. U. nr 78, poz. 465 ze zm.).

I tak, m.in. w § 7 rozporządzenia w sprawie rozliczania składek wskazano, że ZUS rozdziela dokonaną wpłatę na pokrycie należności z tytułu składek na poszczególne fundusze:

• z uwzględnieniem proporcjonalnego procentowego podziału wpłaty według kwot składek przypadających do zapłaty na poszczególne fundusze na podstawie danych zawartych w deklaracji rozliczeniowej złożonej za ostatni miesiąc kalendarzowy albo
   
• w przypadku gdy płatnik składek nie złożył deklaracji - według procentowego udziału składek na poszczególne fundusze w kwocie wpłaty, na podstawie stóp procentowych składek na poszczególne fundusze dla płatnika składek opłacającego składki na własne ubezpieczenia.

Jeżeli dokonana przez płatnika składek wpłata na numer rachunku składkowego będzie niższa niż 4 zł, podlega wówczas zaliczeniu przez ZUS na należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.

Kwotami wpłat składek na poszczególne fundusze ustalonymi na podstawie podanego wyżej algorytmu podziału będą pokrywane należności danego funduszu począwszy od zobowiązań o najwcześniejszym terminie płatności.

Warto dodać, iż ZUS na swojej stronie internetowej (www.zus.pl), w komunikacie "E-Składka - nowy wymiar rozliczeń" wyjaśnił m.in., iż należności, które płatnik spłaca w układzie ratalnym lub z odroczonym terminem płatności składek, wpłacać powinien na swój numer rachunku składkowego. Jedną wpłatą opłaci on składkę bieżącą i ratę. Dokonaną przez płatnika wpłatę ZUS rozliczy chronologicznie, według terminu płatności składki i raty.

Nowe zasady finansowania składek ZUS za nianie

Nianią jest osoba fizyczna sprawująca opiekę nad dziećmi na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (zwanej dalej umową uaktywniającą). Z tytułu zawarcia umowy uaktywniającej niania podlega ubezpieczeniom w ZUS w sposób przewidziany dla zleceniobiorców. Obowiązkowe są więc dla niej ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne.

W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2017 r., jeżeli niania z tytułu sprawowanej opieki otrzymywała wynagrodzenie w kwocie nie wyższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2017 r. nie wyższej od 2.000 zł), wtedy składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i składkę zdrowotną obliczone od kwoty tego wynagrodzenia opłacał za nią ZUS (ze środków budżetu państwa).

Z kolei gdy oskładkowany przychód uzyskiwany przez nianię był wyższy od kwoty minimalnego wynagrodzenia, wówczas od nadwyżki ponad tę kwotę rodzic sam opłacał za nią składki ubezpieczeniowe.

Od 1 stycznia 2018 r. weszły w życie zmiany wprowadzone ustawą z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz. U. poz. 1428). Wprowadziła ona zmiany w wielu aktach prawnych, w tym m.in. w art. 51 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Na ich podstawie, od tego roku:

• ZUS opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i ubezpieczenie zdrowotne za nianię od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (ustalonego zgodnie z przepisami o minimalnym wynagrodzeniu za pracę),
   
• rodzic (jako płatnik składek) zatrudniający nianię opłaca składki emerytalne, rentowe, wypadkową oraz zdrowotną - od podstawy wymiaru stanowiącej nadwyżkę nad kwotą 50% minimalnej płacy.

Z uwagi na wejście w życie powyższych zmian, z dniem 1 stycznia 2018 r. wprowadzono nowe kody tytułu ubezpieczenia, tj.:

• 04 32 - dotyczy osoby sprawującej opiekę nad dziećmi na podstawie umowy uaktywniającej w rozumieniu ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie stanowi kwota nie wyższa niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz
   
• 04 33 - przewidziany jest dla osoby sprawującej opiekę nad dziećmi na podstawie umowy uaktywniającej w rozumieniu ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie stanowi nadwyżka ponad kwotę 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia.

UWAGA! Umowy podpisane z nianiami do 31 grudnia 2017 r. należy rozliczać (do końca ich trwania) w drukach rozliczeniowych przekazywanych do ZUS z kodami tytułu ubezpieczenia, obowiązującymi do 31 grudnia 2017 r. (tj. 04 30 i 04 31).