Składki ZUS pracowników oddelegowanych do pracy za granicę

Pracownik na kilka miesięcy został oddelegowany do pracy w Niemczech. W tym okresie nadal podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce. W jaki sposób ustalić podstawę wymiaru składek ZUS? Nadmieniamy, że uzyskuje on wynagrodzenie w euro.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników oddelegowanych do pracy za granicę stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W podstawie tej nie uwzględnia się:

wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
zasiłków,
rodzajów przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 ze zm.), dalej rozporządzenia składkowego.

Jeżeli pracownik, tak jak w okolicznościach wskazanych w pytaniu, uzyskuje przychody stanowiące podstawę wymiaru składek w walucie obcej, to przelicza się je na złote w sposób przyjęty w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych (§ 4 rozporządzenia składkowego). Zgodnie z art. 11a ust. 1 ustawy o pdof, przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.

Ustalając podstawę wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia, stosuje się m.in. § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego, z tym że od 1 października 2016 r. o ile przychody pracownika z tytułu pracy za granicą są wyższe od przeciętnego wynagrodzenia. Wskazany przepis aktualnie wyłącza bowiem z oskładkowania część wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o sus, zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców (z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy o sus) - w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o sus (czyli od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy). W 2016 r. wynosi ono 4.055 zł.

W kwestii stosowania przepisu § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego, stanowisko zajęło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Przypominamy, iż resort pracy wskazał, że: "(...) Wyłączenie będzie miało zastosowanie do osób, które uzyskują przychód wyższy niż przeciętna płaca, ale odliczenie od zarobków równowartości diet spowodowałoby obniżenie podstawy wymiaru składek poniżej tego poziomu. (...) W przypadku uzyskiwania przez daną osobę przychodu niższego od przeciętnego wynagrodzenia, podstawę wymiaru składek stanowił będzie faktycznie uzyskiwany przychód, co oznacza, iż nie będzie następowało podwyższenie podstawy wymiaru składek. Biorąc pod uwagę powyższe, cytowany przepis będzie miał zastosowanie do pracowników delegowanych uzyskujących przychód wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, bez względu na okres przebywania w danym miesiącu za granicą. (...)".

Stanowisko resortu pracy w sprawie podstawy wymiaru składek ZUS pracowników oddelegowanych do pracy za granicę cytowaliśmy w UiPP nr 19/2016, str. 12.

ZUS Analogicznie 3 października 2016 r. wyjaśnił ZUS na stronie internetowej www.zus.pl, jednocześnie wskazując, że przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego w znowelizowanym brzmieniu ma zastosowanie: "(...) do ustalania podstawy wymiaru składek począwszy od podstawy za październik, wykazywanej w dokumentach rozliczeniowych składanych za ten miesiąc. (...)".

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej, do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe tych osób. Przy czym przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się wyłączeń wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz nie stosuje się ograniczenia tej podstawy do rocznej kwoty granicznej (art. 81 ust. 5 ustawy zdrowotnej). Ponadto podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez pracowników, potrąconych przez pracodawcę ze środków pracowników, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 81 ust. 6 ustawy zdrowotnej).

Przykład

Pracownik został wysłany do pracy do Niemiec na okres od 1 października 2016 r. do 31 marca 2017 r. W tym okresie nadal podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce. W październiku 2016 r. uzyskał wynagrodzenie za ten miesiąc w wysokości 2.300 euro.

Wynagrodzenie pracownika po przeliczeniu na złote, według kursu 1 euro = np. 4,2955 zł, jest wyższe od kwoty przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, tj. 2.300 euro x 4,2955 zł = 9.879,65 zł; 9.879,65 zł > 4.055 zł.

Pracodawca ustali podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 4.055 zł, zgodnie z wyliczeniem:

równowartość diet za każdy dzień pobytu w październiku br. w Niemczech: 49 euro x 31 dni = 1.519 euro; 1.519 euro x 4,2955 zł = 6.524,86 zł,
wynagrodzenie po odliczeniu równowartości diet: 9.879,65 zł - 6.524,86 zł = 3.354,79 zł,
porównanie uzyskanej kwoty wynagrodzenia po odliczeniu równowartości diet 3.354,79 zł z przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej na dany rok, tj. z kwotą 4.055 zł; ponieważ uzyskany przez pracownika przychód po odliczeniu równowartości diet za każdy dzień pobytu w Niemczech jest niższy od ww. przeciętnego wynagrodzenia, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota 4.055 zł.

Od tak ustalonej kwoty, po pomniejszeniu jej o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika, pracodawca rozliczy też składkę zdrowotną.

Przykład

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu i dodatkowo, że wynagrodzenie za październik 2016 r. wyniosło 2.500 euro, czyli po przeliczeniu na złote 10.738,75 zł (2.500 euro x 4,2955 zł).

Pracodawca ustali podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 4.213,89 zł, zgodnie z wyliczeniem:

równowartość diet za każdy dzień pobytu w październiku br. w Niemczech: 49 euro x 31 dni = 1.519 euro; 1.519 euro x 4,2955 zł = 6.524,86 zł,
wynagrodzenie po odliczeniu równowartości diet: 10.738,75 zł - 6.524,86 zł = 4.213,89 zł,
porównanie uzyskanej kwoty wynagrodzenia po odliczeniu równowartości diet 4.213,89 zł z przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej na dany rok, tj. z kwotą 4.055 zł; ponieważ uzyskany przez pracownika przychód po odliczeniu równowartości diet za każdy dzień pobytu w Niemczech jest wyższy od ww. przeciętnego wynagrodzenia, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota 4.213,89 zł.

Od tak ustalonej kwoty, po pomniejszeniu jej o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika, pracodawca rozliczy też składkę zdrowotną.

Przykład

Załóżmy, że pracownik oddelegowany do pracy za granicą w październiku 2016 r. uzyskał wynagrodzenie, które po przeliczeniu na złote wyniosło 4.000 zł. W tym przypadku przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego nie ma zastosowania. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota 4.000 zł.

Od tak ustalonej kwoty, po pomniejszeniu jej o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika, pracodawca rozliczy też składkę zdrowotną.