Naliczanie składek za osoby na wychowawczym

Wprawdzie składki emerytalne i rentowe za pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym opłacane są ze środków budżetu państwa, to jednak obowiązek ich rozliczania w ZUS spoczywa na pracodawcy. Ustalenie podstawy ich wymiaru nie jest proste. Trzeba bowiem policzyć wysokość przeciętnego wynagrodzenia pracownika przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego oraz wiedzieć, które miesiące wziąć pod uwagę przy tych obliczeniach. Należy też pilnować, aby podstawa nie przekroczyła kwoty obowiązującego limitu.

Pracownica zatrudniona na 1/2 etatu od 1 grudnia br. przeszła na urlop wychowawczy. Przeciętne wynagrodzenie wypłacone jej za okres 12 miesięcy przed tym urlopem wyniosło 1.985 zł. Czy w jej przypadku do podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych za grudzień 2012 r. należy przyjąć połowę tej kwoty (tj. 992,50 zł)?

NIE. Do podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych pracodawca powinien przyjąć kwotę wynagrodzenia w wysokości 1.985 zł.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten urlop, o ile stanowiło podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. Nie może ona jednak być wyższa niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Limit w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału.

"Maksymalną" podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (ograniczoną do 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) za grudzień 2012 r. oraz styczeń i luty 2013 r. należy ustalić w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w III kwartale 2012 r. Wyniosło ono 3.510,22 zł. Podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych za ww. miesiące dla tych osób nie może więc przekroczyć kwoty 2.106,13 zł (60% z kwoty 3.510,22 zł).

W omawianym przypadku ustalone przez pracodawcę przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownicy za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy jest niższe niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale (1.985 zł < 2.106,13 zł). Dlatego do podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych pracownicy korzystającej z urlopu wychowawczego należy przyjąć wyliczoną kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z 12 miesięcy wypłaconego przed tym urlopem (czyli 1.985 zł). Nie należy jej obniżać proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tej osoby.

W ciągu 12 miesięcy przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego pracownica nie przepracowała ani jednego dnia. W tym czasie pobierała najpierw wynagrodzenie chorobowe, a później zasiłek chorobowy i macierzyński. Po zakończeniu ich pobierania, bez dnia przerwy, przeszła na urlop wychowawczy. Jej wynagrodzenie miesięczne według umowy o pracę wynosi 2.000 zł. Czy od takiej kwoty należy jej naliczać składki emerytalno-rentowe?

TAK. W tym przypadku składki emerytalno-rentowe należy naliczać od kwoty wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę.

Ustalając przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres 12 miesięcy wypłacone przed urlopem dzieli się wynagrodzenie uzyskane przez pracownika przez liczbę miesięcy, w których zostało ono osiągnięte.

W omawianym przypadku, w ciągu 12 miesięcy kalendarzowych przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego pracownica nie otrzymała jednak żadnego oskładkowanego wynagrodzenia. Przez cały ten okres korzystała bowiem ze świadczeń chorobowych. Do podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych należy zatem przyjąć kwotę wynagrodzenia wynikającą z umowy o pracę (tu: 2.000 zł).

Pracownica przebywa na urlopie wychowawczym od 26 listopada 2012 r. Podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych stanowi przeciętne wynagrodzenie wypłacone jej za okres od 1 listopada 2011 r. do 31 października 2012 r. W okresie tym pracownica oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymywała premie miesięczne. Do dnia sporządzenia dokumentów rozliczeniowych za listopad 2012 r. nie wypłacono jej premii za październik br. Czy mimo to należy ją uwzględnić pracownicy w podstawie wymiaru składek emerytalno-rentowych opłacanych z racji przebywania przez nią na urlopie wychowawczym?

Jeżeli pracownikowi przysługuje jakiś składnik wynagrodzenia (tu: premia miesięczna), uwzględniany w podstawie wymiaru składek emerytalno-rentowych z tytułu przybywania na urlopie wychowawczym, lecz nie został on wypłacony, to w takim przypadku należy do podstawy wymiaru składek za okres 12 miesięcy kalendarzowych przed urlopem wychowawczym przyjąć składniki w wysokości wypłaconej za poprzednie okresy. Warto wskazać, że wypłata tych składników już po ustaleniu podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych z tytułu urlopu wychowawczego nie powoduje ponownego ustalenia tej podstawy.

W okresie 12 miesięcy przed rozpoczęciem korzystania z urlopu wychowawczego pracownica pracowała przez 8 miesięcy na 1/2 etatu, a przez kolejne 4 miesiące - na cały etat. Jej wynagrodzenie za pracę wynosiło odpowiednio połowę kwoty minimalnej płacy i wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jak w jej przypadku ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym?

W przypadku opisanym w pytaniu, w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających rozpoczęcie urlopu wychowawczego uległ zmianie wymiar czasu pracy pracownicy. Zmiana ta nie wpływa jednak na zmianę zasad ustalania przeciętnego wynagrodzenia za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Oznacza to, że do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia należy przyjmować zarówno wynagrodzenie z okresu przed, jak i po zmianie wymiaru czasu pracy. Przy czym, kwota przyjęta do podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych dla pracownika obecnie zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy (tak jak w omawianym przypadku), przebywającego na urlopie wychowawczym, nie może być niższa od obecnie obowiązującej kwoty minimalnej płacy.