ZUS przy zawieszeniu działalności

Zasadniczo prawo do zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej ma przedsiębiorca (m.in. osoba fizyczna), który nie zatrudnia pracowników. W okresie nieprowadzenia firmy w związku z jej zawieszeniem taka osoba nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom w ZUS, w efekcie jest zwolniona z opłacania składek. Zasada ta nie dotyczy jednak wszystkich osób zawieszających prowadzenie firmy. Niektóre z nich, pomimo dokonanego zawieszenia, podlegają ubezpieczeniom w ZUS.

Prowadzę działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG. Na okres drugiej połowy wakacji chciałabym ją zawiesić. Moja jedyna pracownica obecnie przebywa na urlopie macierzyńskim, który skończy się jej w czasie, gdy działalność będzie zawieszona. Czy w tej sytuacji ZUS może uznać moje zawieszenie firmy za nieskuteczne i obciążyć mnie składkami?

W omawianym przypadku ZUS nie powinien uznać zawieszenia działalności gospodarczej przez Czytelniczkę za nieskuteczne. Tym samym w okresie tej przerwy nie powinien obciążać ją składkami.

Przedsiębiorca może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej, co wynika z art. 22 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców. Jednocześnie przepis ten wskazuje, że prawo do zawieszenia prowadzenia firmy przysługuje wyłącznie przedsiębiorcy niezatrudniającemu pracowników. Za pracowników uważa się osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Tak wynika z art. 2 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040).

Z uprawnienia tego może skorzystać również przedsiębiorca zatrudniający wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu (art. 22 ust. 2 Prawa przedsiębiorców).

Zatem okoliczność przebywania jedynej pracownicy zatrudnionej w firmie Czytelniczki na urlopie macierzyńskim nie pozbawi jej prawa do skorzystania z instytucji zawieszenia prowadzonej przez nią działalności gospodarczej.

Należy jednak dodać, że w przypadku, gdy pracownica zakończy korzystanie z przysługującego jej urlopu macierzyńskiego (lub złoży wniosek dotyczący łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u Czytelniczki), wtedy będzie jej przysługiwało prawo do wynagrodzenia jak za przestój, określonego przepisami prawa pracy, do zakończenia okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Wynagrodzenie za przestój podlega składkom ZUS.

W sierpniu 2019 r. wyjeżdżam z rodziną do USA. Z tego względu zamierzam zawiesić prowadzoną jednoosobowo działalność gospodarczą na okres trzech tygodni. Czy w czasie jej nieprowadzenia z tego powodu nie będę podlegał obligatoryjnym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS i tym samym będę zwolniony z obowiązku opłacania na nie składek?

Zasadniczo wskutek zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca przestaje być objęty obowiązkiem ubezpieczeń w ZUS. Następuje to od dnia, w którym rozpoczyna się to zawieszenie i trwa do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności. W rezultacie za czas trwania zawieszenia firmy jest on zwolniony z opłaty za siebie składek do ZUS. Będzie tak jednak tylko wtedy, gdy spełnione będą odpowiednie warunki.

Przedsiębiorca wpisany do CEIDG może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni. Taką regulację zawiera art. 23 ust. 1 Prawa przedsiębiorców. Wyjątek stanowi luty - w tym bowiem miesiącu za minimalny okres zawieszenia firmy przyjmuje się liczbę dni lutego przypadającą w danym roku kalendarzowym. Ma to miejsce wtedy, gdy zawieszenie działalności gospodarczej obejmuje wyłącznie pełny miesiąc luty danego roku kalendarzowego.

Jeżeli więc Czytelnik zawiesi w sierpniu br. prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą - jak wynika z pytania - na okres krótszy niż 30 dni (tj. trzy tygodnie), wówczas nie nastąpią skutki prawne (tu: w zakresie braku podlegania ubezpieczeniom w ZUS) wynikające z faktu zawieszenia firmy. To oznacza, że dokonane przez niego zawieszenie nie będzie skuteczne. W następstwie tego Czytelnik będzie musiał za sierpień 2019 r. zapłacić za siebie składki społeczne, zdrowotną oraz ewentualnie na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy (o ile opłaca składki na te Fundusze) od podstawy wymiaru obowiązującej go za cały miesiąc.

Od dwóch lat samodzielnie prowadzę działalność gospodarczą na podstawie wpisu w CEIDG. Chcę ją zawiesić w celu sprawowania opieki nad 3-letnim dzieckiem. Czy to prawda, że w okresie zawieszenia będę podlegała ubezpieczeniom w ZUS?

TAK. Jeżeli Czytelniczka zawiesi prowadzoną działalność gospodarczą, to w okresie trwania tego zawieszenia będzie podlegać ubezpieczeniom w ZUS.

Zasadniczo każdy dzień zawieszenia firmy to okres przerwy w obowiązkowych ubezpieczeniach, zwalniający z opłaty składek ZUS. Niektórzy przedsiębiorcy, mimo że korzystają z instytucji zawieszenia firmy, to (po spełnieniu określonych warunków i złożeniu odpowiednich dokumentów) podlegają w tym czasie obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym oraz zdrowotnemu bądź tylko ubezpieczeniu emerytalnemu. Takie osoby nie podlegają jednak ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu. Dotyczy to osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy. Taki przedsiębiorca może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres do 3 lat, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Natomiast w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki przedsiębiorcy - można zawiesić działalność na okres do 6 lat - nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 6.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292)