Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 26 (853) z dnia 10.09.2014

Ubezpieczenia i składki ZUS za zatrudnioną osobę młodocianą w firmie

Za pracownika młodocianego uważa się osobę, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat, jest zabronione. Uregulowania takie wynikają z art. 190 § 1 i 2 Kodeksu pracy.

Zwracamy jednak uwagę, że od 1 września 2018 r. młodocianym w rozumieniu ustawy K.p. będzie osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zmianę taką wprowadził art. 2 ustawy z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 56, poz. 458 ze zm.).

Ubezpieczenie w ZUS

Pracownik młodociany zatrudniony w celu przygotowania zawodowego (tak jak wszyscy pozostali pracownicy) podlega obligatoryjnie ubezpieczeniom społecznym (wszystkich ryzyk, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wszystkim wymienionym wyżej ubezpieczeniom osoba taka podlega od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. Powyższe dotyczy też dziecka osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą zatrudnionego przez rodzica na podstawie takiej umowy.

Uwaga! Zatrudnioną osobę młodocianą należy zgłosić do wymienionych wyżej ubezpieczeń:

• w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń,
   
• na formularzu ZUS ZUA,
   
• z kodem tytułu ubezpieczenia - 01 20 X X.

Składki ubezpieczeniowe

Za pracownika młodocianego pracodawca rozlicza i opłaca składki ubezpieczeniowe do ZUS. Ustala je na zasadach dotyczących osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Podstawę wymiaru składek społecznych stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego. W podstawie tej uwzględnia się wszelkie wypłaty uznane za przychód pracownika, np. wypłaty pieniężne, wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie uwzględnia się:

• wynagrodzenia za czas choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
   
• zasiłków i świadczeń rehabilitacyjnych z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego oraz
   
• rodzajów przychodów enumeratywnie wymienionych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Wynagrodzenia i składki pracowników młodocianych dostępne są w serwisie www.wskazniki.gofin.pl w zakładce Składki ZUS

Inaczej jest przy składce zdrowotnej. Do ustalenia podstawy wymiaru tej składki nie stosuje się:

• ograniczenia podstawy do 30-krotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy oraz
   
• wyłączeń wynagrodzeń za czas choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.

Ponadto pomniejsza się ją o kwoty składek na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika młodocianego i potrącone z jego środków przez pracodawcę (tj. o część składek emerytalno-rentowych oraz całą składkę chorobową).

Od ustalonej w powyższy sposób podstawy wymiaru pracodawca rozlicza w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Są one częściowo finansowane przez:

• pracownika młodocianego: emerytalna - 9,76%, rentowe - 1,5%, chorobowa - 2,45%, zdrowotna - 9% podstawy wymiaru

i

• pracodawcę: emerytalna - 9,76%, rentowe 6,5%, cała składka wypadkowa (stopa procentowa tej składki ustalana jest w oparciu o rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków; Dz. U. z 2013 r. poz. 878).

Uwaga! Pracownicy młodociani otrzymują dosyć niskie przychody. W ich przypadku składka na ubezpieczenie zdrowotne najczęściej wynosi 0,00 zł.

Podczas naliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne za pracownika młodocianego należy pamiętać o art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.). Wynika z niego, że jeżeli obliczona przez płatnika (tu: pracodawcę) składka na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 9% podstawy wymiaru jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, to składkę tę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki.

Składki na fundusze pozaubezpieczeniowe, tj. FP i FGŚP

Za pracownika młodocianego pracodawca nie opłaca składki na Fundusz Pracy. Jest tak dlatego, że składkę na ten Fundusz ustala się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia) wynoszących, w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę lub w przypadku pracowników w pierwszym roku pracy co najmniej 80% tego wynagrodzenia. Tak wynika z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.). W 2014 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1.680 zł lub 1.344 zł (dla pracownika w I roku pracy).

Wobec pracowników młodocianych określono minimalną wysokość ich wynagrodzenia. Jest ona uzależniona od roku nauki i stanowi odpowiednio dla:

• I roku nauki - 4% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale,
   
• II roku nauki - 5% wskazanego wyżej wynagrodzenia,
   
• III roku nauki - 6% tego wynagrodzenia.

Uwaga! W umowie o pracę pracodawca może określić pracownikowi młodocianemu wyższą stawkę wynagrodzenia niż wyżej określona.

Zmiana stawek wynagrodzeń pracowników młodocianych następuje od trzeciego miesiąca każdego kwartału, czyli od 1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia.

Pracodawca objęty przepisami ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2014 r. poz. 272 ze zm.) powinien za zatrudnionego pracownika młodocianego zapłacić składkę na FGŚP. Ustala się ją od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia), bez względu na ich wysokość.

Przeciętne wynagrodzenie miesięczne w II kwartale 2014 r. wyniosło 3.739,97 zł. Wobec tego, od 1 września do 30 listopada br. wysokość najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla pracowników młodocianych nie może być niższa od kwot przedstawionych w tabeli:

Uwaga! *⁾ Przyjęliśmy, że właściwą dla pracodawcy stopą procentową składki wypadkowej jest 1,93%.