Wpływ innej pracy zarobkowej na składki z firmy

Prowadzenie pozarolniczej działalności powoduje tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS. Podleganie tym ubezpieczeniom wiąże się z koniecznością opłacania na nie składek. Przy jednoczesnym wykonywaniu innej pracy zarobkowej przedsiębiorca może być zwolniony z niektórych obciążeń składkowych z racji prowadzonej firmy. Będzie tak wtedy, gdy m.in. zatrudni się na etacie, podejmie pracę na zleceniu.

Działalność tytułem do ubezpieczeń

Dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne. Obowiązkowym ubezpieczeniom przedsiębiorca podlega od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu, na który została ona zawieszona na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Charakter dobrowolny ma dla niej ubezpieczenie chorobowe, do którego może przystąpić na swój wniosek. Przedsiębiorca może do niego przystąpić w dniu rozpoczęcia wykonywania działalności, jak i w późniejszym terminie. Objęcie tym ubezpieczeniem następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym został on zgłoszony w ZUS. Wyjątek stanowi zgłoszenie takiego wniosku w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń. Wówczas objęcie tym ubezpieczeniem następuje od dnia wskazanego we wniosku.

Własna firma w połączeniu z etatem

Co do zasady, każde zatrudnienie na podstawie umowy o pracę powoduje dla pracownika tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego w ZUS. Na obligatoryjność tych ubezpieczeń dla takiej osoby bez znaczenia pozostaje wymiar czasu pracy, w jakim jest ona zatrudniona, oraz wysokość uzyskiwanego przez nią z tego tytułu wynagrodzenia podlegającego składkom ZUS. Charakteru tych ubezpieczeń i ich rodzaju nie zmienia również fakt jednoczesnego wykonywania przez nią innej pracy zarobkowej, np. własnej działalności gospodarczej.

Inaczej jednak kwestia ustalenia tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń w ZUS przedstawia się w stosunku do osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, która równocześnie podjęła zatrudnienie na etacie. W takiej sytuacji prowadzona działalność może stanowić dla niej tytuł zarówno do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS lub obowiązkowe może być dla niej wyłącznie ubezpieczenie zdrowotne. Wpływ na charakter i rodzaj ubezpieczeń z tytułu jednocześnie prowadzonej firmy ma dla przedsiębiorcy wysokość uzyskiwanego przez niego oskładkowanego przychodu z etatu.

Jeśli wynagrodzenie pracownika podlegające składkom ubezpieczeniowym jest niższe od kwoty minimalnej płacy lub właściwej dla pracownika w I roku pracy, wówczas również prowadzona działalność gospodarcza stanowi dla niego tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Takie uregulowanie wynika z art. 9 ust. 1 i ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Osoba taka podlega wtedy ubezpieczeniom społecznym z działalności na ogólnych zasadach obowiązujących przedsiębiorców (przykład). Gdy wynosi ono co najmniej tyle, co kwota minimalnej płacy, w 2014 r. – 1.680 zł (lub 80% z tej kwoty, tj. 1.344 zł dla pracownika w I roku pracy) – ubezpieczenia społeczne (emerytalno-rentowe) z działalności są dla przedsiębiorcy dobrowolne.

Powyższa zasada nie dotyczy składki zdrowotnej. Przez cały bowiem okres prowadzenia firmy składka na to ubezpieczenie jest należna z dwóch tytułów powodujących obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego, tj. z etatu i z firmy (art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Jest tak bez względu na wysokość oskładkowanego wynagrodzenia uzyskiwanego przez pracownika z etatu oraz charakter ubezpieczeń społecznych z tytułu jednocześnie przez niego prowadzonej działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca wykonujący zlecenie

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych i wykonująca umowę zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tylko z działalności. Zlecenie stanowi dla przedsiębiorcy tytuł do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych. Jest tak, gdy z pracy na zleceniu jego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej go najniższej podstawy wymiaru tych składek z prowadzonej działalności, która wynosi odpowiednio: 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Gdy podstawa wymiaru tych składek ze zlecenia jest co najmniej równa minimalnej podstawie wymiaru tych składek z działalności – może on wówczas wybrać umowę zlecenia jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Powyższe zasady nie mają zastosowania dla przedsiębiorcy prowadzącego pozarolniczą działalność m.in. jako twórca lub artysta bądź w formie jednoosobowej spółki z o.o., a także wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. Tacy przedsiębiorcy, niezależnie od wysokości oskładkowanego wynagrodzenia ze zlecenia, mają prawo wyboru tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Tytułem do nich może być prowadzona działalność lub umowa zlecenia.

Przykład

Pani Anna jest zatrudniona na etacie (w wymiarze 1/4) i dodatkowo prowadzi własną działalność gospodarczą. Ze stosunku pracy otrzymuje miesięcznie wynagrodzenie w kwocie 1.150 zł. Ponieważ jej pensja z etatu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2014 r. (odpowiednio 1.680 zł lub 1.344 zł), z racji prowadzonej firmy podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. Obligatoryjnie tym ubezpieczeniom podlega również z tytułu zatrudnienia na etacie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.)

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej… (Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.)